Please select a page template in page properties.

Datamanagementplan (DMP)

A good data management strategy takes into account technical, organisational, structural, legal, ethical and sustainability aspects. The time invested in setting up a good data management strategy pays off when the time comes to reproduce your analysis and results. You will be able to easily find and understand your data, increase your data's reuse potential and comply with funder mandates at the same time | CESSDA, 2017/2018

Met een datamanagementplan (DMP) anticipeer je in een vroeg stadium op mogelijke uitdagingen bij het verzamelen, beheren en delen van onderzoeksdata en benoem je maatregelen om de reproduceerbaarheid en FAIRheid van data te bevorderen. In deze paragraaf gaan we nader in op het waarom, wat en hoe van DMPs, kijken we naar de eisen van onderzoeksfinanciers en passeert een aantal DMP tools de revue. 

De voordelen van een DMP 

Het invullen van een DMP is een goede manier om gestructureerd na te denken over het dataverzamelingsproces. Je beantwoordt vragen zoals (DCC, 2013): 

  • Welke data ga je verzamelen of creëren? En met welke methode?  
  • Hoe ga je de data documenteren? 
  • Hoe worden eventuele ethische kwesties aangepakt?
  • Hoe ga je de privacy van eventuele onderzoeksdeelnemers beschermen? 
  • Hoe zorg je ervoor dat data veilig worden opgeslagen en niet kwijt kunnen raken?  
  • Wat is het plan voor de lange termijn-opslag van de dataset? Ga je data publiceren?  
  • Wie is er verantwoordelijk voor datamanagement?

Het invullen van een DMP - en het vervolgens naleven en levend houden van de inhoud - heeft een flink aantal voordelen. Het vergroot de kans: 

  • Op FAIR data;
  • Op reproduceerbaar onderzoek;
  • Dat je voldoet aan relevante wetgeving zoals de AVG;
  • Op onderzoeksefficiëntie.   

In het filmpje hieronder zetten we nog wat uitgebreider voor je op een rijtje wat een DMP is, wat de voordelen ervan zijn en krijg je een voorbeeld te zien van een format en een ingevuld DMP. 


RDNL-Video over het wat, waarom en hoe van datamanagementplanning;
zet op HD-kwaliteit voor de beste kijkervaring.

DMP tools 

Er zijn diverse online tools of applicaties beschikbaar waarmee aan een DMP kan worden gewerkt. In een adviesrapport van LCRDM (2018) worden er drie vergeleken: 

Het rapport bevat aanbevelingen voor data supporters die betrokken zijn bij DMP-advies aan onderzoekers binnen hun eigen instelling. Volgens de schrijvers zijn de voordelen van een online applicatie:

  • Het DMP is goed te beheren (versiebeheer, werken met meerdere auteurs);  
  • De DMP’s worden centraal opgeslagen;
  • Automatische koppelingen met andere systemen, zoals bijvoorbeeld een CRIS-systeem, behoren tot de (toekomstige) mogelijkheid.

Van de instellingen binnen Nederland die al zijn begonnen met het implementeren van DMP Online, brengt de meerderheid het instellingstemplate, een op de eigen organisatie toegespitsts DMP template, onder in de DCC omgeving.   

Een vierde online DMP tool die beschikbaar is, is easy.DMP van Eudat (Eudat, n.d.).  

DMP beleid van onderzoeksfinanciers

Subsidieverstrekkers verwachten meestal dat besef van datamanagement onderdeel uitmaakt van de projectaanvraag. De achterliggende drijfveer van onderzoeksfinanciers is het promoten van integer onderzoek en het bevorderen van FAIR onderzoeksdata. Zij zijn van mening dat onderzoeksdata, geproduceerd in het kader van een publiek gefinancierd onderzoeksproject, minstens vindbaar moeten zijn en bij voorkeur vrij beschikbaar moeten zijn voor hergebruik en verificatie. 

Spraakopnames, ingevulde enquêtes, bodemmonsters, archiefstukken, verkeerstellingen... wetenschappelijk onderzoek levert een schat aan gegevens op. Bij goed onderzoek hoort verantwoord datamanagement. NWO wil dat onderzoeksdata die voortkomen uit met publieke middelen gefinancierd onderzoek beschikbaar zijn voor andere onderzoekers. Die kunnen de gegevens hergebruiken of de conclusies van collega-onderzoekers verifiëren. Om de data die voortkomen uit NWO-gefinancierd onderzoek zoveel mogelijk toegankelijk en herbruikbaar te maken wordt van onderzoekers verwacht dat zij in de onderzoeksaanvraag in de datamanagementparagraaf vier vragen over datamanagement beantwoorden. Na honorering van een aanvraag dient de onderzoeker deze paragraaf uit te werken in een datamanagementplan | NWO, n.d.

Hieronder vind je enkele voorbeelden van onderzoeksfinanciers en hun eisen aan datamanagement. Doorgaans verstrekken deze instellingen deze informatie rechtstreeks aan onderzoekers, maar als data supporter kun je er vragen van onderzoekers over verwachten.

In de spotlight


Vragenlijst over datamanagement van GESIS

GESIS (n.d.) ontwikkelde een overzichtelijke vragenlijst met 'Research Data Management Questions' om door te nemen voordat je een DMP schrijft. 

Voorbeelden van ingevulde DMPs

Leidraad voor het opzetten van discipline-specifieke DMP-templates (Science Europe)

Tot op heden bestaat er een grote verscheidenheid aan DMP-sjablonen van financiers, instellingen, landen en disciplines, met weinig afstemming over hoeveel details nodig of nuttig zijn. De behoeften van onderzoekers en organisaties verschillen afhankelijk van de discipline en het soort onderzoek. Er is geen ‘one-size-fits-all’ aanpak voor research data management (RDM). Om disciplines te ondersteunen bij het opzetten van discipline-specifieke DMP-sjablonen, heeft Science Europe in januari 2018 een leidraad gepubliceerd (Science Europe, 2018). 

De rol van een DMP in het managen van projectinformatie en het bijdragen aan integriteit en reproduceerbaarheid

In de Data Management Expert Guide staat een stuk over de rol van een DMP in projectbeheer (CESSDA, 2017/ 2018). Er staat dat projectbeheer eenvoudiger wordt als je in het DMP ook administratieve informatie opneemt, zoals de namen en ORCID's van de hoofdonderzoeker(s) en projectleden, registratienummers voor financiering, goedkeuringen van de ethische commissie, etc. Ook naar datadocumentatie zoals logboeken, codelijsten, technische rapporten en andere documenten kan - samen met informatie over de locatie van deze documenten - in een DMP worden verwezen. Zo wordt het DMP een centrale plek waarvandaan alle relevantie informatie te benaderen is. 

Op deze manier draagt het DMP bij aan wetenschappelijke integriteit en reproduceerbaarheid. In de RDM Regulations van Leiden University (2016), artikel 13, staat zelfs dat het DMP 20 jaar lang bewaard moet worden. Dat is langer dan de data zelf. 


Bronnen

Klik om te openen/sluiten

NB (2023): Some of these sources may no longer be maintained or may have moved URLs. The E4DS website is currently being updated; for archival reasons, we will not update this particular source list, but encourage you to search for them via your favourite search engine or to ask our coaches for their recommendations. Apologies for any inconvenience!

 

CESSDA (2017/2018). Data Management Expert Guide. https://www.cessda.eu/Training/Training-Resources/Library/Data-Management-Expert-Guide

DCC (2013). Checklist for a Data Management Plan. v.4.0. Edinburgh: Digital Curation Centre. Available online: http://www.dcc.ac.uk/resources/data-management-plans 

DCC (n.d). DMP Online. https://dmponline.dcc.ac.uk/

ELIXIR (n.d.). Data Stewardship Wizard. https://ds-wizard.org/

EUDAT (n.d.). easy.DMP. https://easydmp.eudat.eu/

European Commission. (2016). H2020 Programme. Guidelines on Data Management in Horizon 2020. http://ec.europa.eu/research/participants/data/ref/h2020/grants_manual/hi/oa_pilot/h2020-hi-oa-data-mgt_en.pdf

European Research Council (2019). Open Research Data and Data Management Plans Information for ERC grantees. https://erc.europa.eu/sites/default/files/document/file/ERC_info_document-Open_Research_Data_and_Data_Management_Plans.pdf

Gesis (n.d.). Research data management questions. Retrieved from www.gesis.org/fileadmin/upload/trainingcenter/images__documents/Research_data_management_questions.pdf

KNAW (n.d.). Hoe gaat de KNAW om met haar onderzoeksgegevens? https://www.knaw.nl/nl/thematisch/openscience/opendata?set_language=nl 

Landelijk Coördinatiepunt Research Data Management (LCRDM) Werkgroep Ondersteuning & Advies, subwerkgroep DMP (Februari 2018). Advies: online applicaties voor datamanagementplannen (DMP’s) https://www.lcrdm.nl/files/lcrdm/2019-04/LCRDMadvies%20online%20DMPapplicaties.pdf

Leiden University (2016). Research Data Management Regulations Leiden University. https://www.bibliotheek.universiteitleiden.nl/binaries/content/assets/ul2ub/research--publish/research-data-management-regulations-leiden-university_def.pdf

NWO (n.d.) Open Science. https://www.nwo.nl/beleid/open+science

Rijksuniversiteit Groningen (n.d.) RDMP Webtool. https://www.rug.nl/research/research-data-management/tools-services/rdmp/rdmp-web-tool

Science Europe (2018). Science Europe Guidance Document. Presenting a Framework for Discipline-specific Research Data Management. https://www.scienceeurope.org/wp-content/uploads/2018/01/SE_Guidance_Document_RDMPs.pdf 

Vermeulen, L., (2013). Data management plan. Retrieved from http://www.wageningenur.nl/web/file?uuid=4c3b23ee-02ee-4819-b555-988c23deca44&owner=7e5add26-d3a7-4118-aed0-a55dbb7d892e

ZonMw (n.d.). Datamanagementplan DMP. https://www.zonmw.nl/nl/over-zonmw/toegang-tot-data/datamanagementplan-dmp/