Data stewardship in beeld
I needed somebody who actually has the time to look up what tools are available and who can translate general policies and general infrastructure into daily practical solutions that fit our local needs. There’s a huge gap between policy and implementation for people doing the daily work. We need discipline specific support and we need hands-on help | Bas Teusink, VU University Library, 2018
De afgelopen jaren heeft de term data steward onherroepelijk zijn intrede gedaan in het land der data support. Data stewards staan voor de uitdaging om de beschikbare infrastructuur, tools en databeleid te vertalen naar zinvol, op maat gesneden, discipline-specifiek advies. In deze paragraaf laten we zien hoe verschillende instellingen de betrokkenheid van onderzoekers vergroten en data stewardship vormgeven.
FAIR data faciliteren
In de afgelopen jaren is het beleid van onderzoeksfinanciers en instellingen erg belangrijk geweest bij het bepalen van de agenda en het creëren van bewustzijn van het belang van FAIR data. Toch moet er nog veel worden gedaan om de meerderheid van de onderzoekers ook echt te betrekken en te faciliteren.
Enquêtes die kijken naar de bereidheid van onderzoekers om onderzoeksdata te delen, tonen keer op keer aan dat de meerderheid van de onderzoekers het belang van het ontdekbaar maken van hun data inziet. Maar de dagelijkse praktijk houdt nog geen gelijke tred met het beoogde ideaal (Stuart, 2018; Houtkoop, 2018; Van den Eynden, 2016; CWTS, 2017). Data stewards zijn essentiële schakels in een proces van culturele verandering waar FAIR data langzaam maar zeker de dagelijkse realiteit wordt (European Commission, 2018). Hierbij werken data stewards op allerlei niveaus aan het vergroten van de betrokkenheid van onderzoekers.
The main obstacles to better research data management and sharing are cultural. But change is in our hands | Teperek, 2018
Betrokkenheid van onderzoekers vergroten
De volgende strategieën worden (inter)nationaal gebruikt om onderzoekers te betrekken bij en te enthousiasmeren voor kwaliteitsdatamanagement en het FAIR afleveren van hun onderzoeksdata. De strategieën lopen op in mate van interactiviteit:
Onderzoekers in de spotlight zetten
Open data awards zoals de Nederlandse dataprijs (RDNL, n.d.) en het Open Data Champions-initiatief van SPARC Europe (n.d.) zijn twee voorbeelden van het tonen en belonen van good practices.
Erkenning van onderzoekers voor open science
Op een ander niveau is de erkenning van open science praktijken als wervingscriterium (Schönbrodt, 2019) en het beoordelen van onderzoekers op hun bijdragen aan open science (E.g. Utrecht University, 2018; NPOS, 2017, République française, 2018) het onderwerp van internationaal debat. De uitkomst van deze discussie zal essentieel blijken in de overgang naar een cultuur waarin FAIR data de standaard is.
Trainingen en bijeenkomsten organiseren
Voorbeelden zijn:
- De Data Conversations-bijeenkomsten aan de Universiteit van Lancaster (Lancaster University Library, n.d.).
- De R-cafes aan de Universiteit van Utrecht (Utrecht University, n.d.a.).
- Het Open Science & Education Programme (OSE) van Wageningen University & Research (Wageningen University & Research, n.d.a.)
Een 'Community of Practice' creëren
- De universiteit van Cambridge richtte een gemeenschap van data champions op (Savage, 2019). Deze data champions bestaan uit onderzoekers, promovendi en ondersteuners die zich in willen zetten voor goed databeheer en om het delen van gegevens te bevorderen. Ze komen regelmatig bijeen in een Community of Practice rond een gedeeld thema.
- Nederlandse universiteiten volgden het concept van de data champions uit de UK, bijvoorbeeld:
- Wageningen University & Research blogt over de data champions (Wageningen University and Research, n.d.b.) en creëert met bijeenkomsten een community van data stewards (Wageningen University and Research, 2019). Data stewards zijn in de definitie van Wageningen Universiteit onderzoekers, promovendi of ondersteuners met deeltaken op het gebied van datamanagement).
- Over de data champions bij TU Delft, lees je verderop in deze paragraaf meer.
Embedded data stewards
Als voorbeeld van de uitwerking van het concept embedded data stewards kun je kijken naar:
- Het Data Stewardship-programma van de TU Delft (Delft University of Technology, 2017).
- De embedded data manager service van de Universiteit Utrecht (Utrecht University, n.d.b.).
Voor een uitgebreide beschrijving van deze initiatieven zie de 'In de spotlight' sectie verderop in deze paragraaf.
Verandering van binnenuit
Het is goed om onderzoekers te betrekken en motiveren. Maar het is ook goed om je te realiseren dat er geweldige initiatieven vanuit onderzoekers zelf ontstaan. Zo poppen er in 2018 en 2019 overal open science grassroot communities op (Nosek, 2019). Zo ook in Nederland. Nadat de Universiteit Utrecht begon met een open science community (OSCU, n.d.) volgden de andere universiteiten al snel (Eerland & Brinkman, 2019). Als data supporter aansluiten bij dit soort initiatieven is essentieel.
"...my biggest strength was my disciplinary knowledge and deep understanding of how research is actually done" - @shalini_kr on her experience working as the #datasteward@tudelftTBMhttps://t.co/035jJ9g03E
— Marta Teperek (@martateperek) May 1, 2019
In de spotlight
Interview: Een uitzendpool van datamanagers bij Universiteit Utrecht
Hoe geven instellingen data support vorm? Door deze cursus heen vind je interviews met inspirerende voorbeelden. Voor deze paragraaf interviewde RDNL RDM Support aan de Universiteit van Utrecht over hun service van embedded data managers (Utrecht University, n.d.b.). Klik hier om het interview te lezen.
Casus: Data stewards en data champions bij de Technische Universiteit Delft
Sinds 2017 voert de Technische Universiteit Delft een pilot uit met het Data Stewardship-programma, bedoeld als disciplinaire ondersteuning van TU Delft onderzoekers bij hun datamanagement. De focus op disciplinaire ondersteuning wordt gemotiveerd door de overtuiging dat er bij RDM geen one-size-fits-all oplossingen zijn. De TU Delft heeft acht faculteiten met een breed scala aan onderzoeksthema's. Om onderzoekers gerichte disciplinaire ondersteuning te bieden, is op elke faculteit een data steward aangesteld. Elke data steward is gepromoveerd in een relevant onderzoeksgebied. Data stewards zijn het eerste aanspreekpunt voor alle vragen over RDM. De data stewards beantwoorden ongeveer 80% van de vragen zelf. De rest van de vragen spelen ze door aan relevante experts (bijvoorbeeld vragen met betrekking tot juridische aspecten, ethiek, etc.).
De data stewards komen wekelijks bij elkaar om uit te wisselen en ook digitaal delen ze informatie met elkaar. Om de zichtbaarheid van het programma te vergroten en de voortgang open te delen, zijn een data stewardship website (Delft University of Technology, n.d.a.) en 'Open working blog' (Delft University of Technology, n.d.b.) gelanceerd.
Lees ook:
- A day in the life of a data steward (den Heijer, 2019).
- Becoming a data steward (Kurapati, 2019)
Onderzoeksondersteuning op hogescholen. Een rapport van SURF (2019).
In het rapport 'Onderzoeksondersteuning op hogescholen uitgelicht' (SURF, 2019) lees je hoe Hogeschool Utrecht, Zuyd Hogeschool, Hogeschool Saxion, Christelijke Hogeschool Ede en Hogeschool van Arnhem en Nijmegen onderzoekers tijdens de verschillende fasen ondersteunen. De meeste hogescholen streven hierbij naar de inrichting van één loket, waar onderzoekers tijdens alle onderzoeksfasen terechtkunnen. Vragen die niet ter plekke door deze ‘one-stop-shop’ kunnen worden beantwoord, worden meteen doorgespeeld naar de juiste afdeling. Ook is er veel aandacht voor open science bij de hogescholen. Ondersteuners proberen vanaf de eerste onderzoeksfase bewustwording te creëren over FAIR-dataprincipes (Findable, Accessible, Interoperable, Reusable). Dat doen ze onder andere door onderzoekers te wijzen op het belang van datamanagement (RDM) en hen hierbij te helpen.
Verzamelde case studies voor het betrekken van onderzoekers bij RDM en FAIR data
Hoe betrek je onderzoekers bij onderzoeksdatamanagement? In 2019 verzamelde het RDA-project ‘Researchers engagement With Data Management – What Works?’ (RDA, 2019) casestudies en good practices van organisaties over de hele wereld in een 'kookboek' (Teperek, 2019)
Online cursus: Ontwikkelen van RDM services
In samenwerking met het Digital Curation Center en University of Edinburgh heeft RDNL een Massive Open Online Course (MOOC) ontwikkeld met de naam: Delivering Research Data Management Services (University of Edinburgh, DCC, RDNL, 2019).
Cases en kansen voor privacy support
In de paragraaf 'Privacy support in de praktijk' laten we als inspirerend voorbeeld zien hoe de VU privacy support vormgeeft met hun concept van privacy champions. Daarnaast staat er een tweetal voorbeelden van kansen voor privacy support in diezelfde paragraaf.
Bronnen
Klik om te openen/sluiten
NB (2023): Some of these sources may no longer be maintained or may have moved URLs. The E4DS website is currently being updated; for archival reasons, we will not update this particular source list, but encourage you to search for them via your favourite search engine or to ask our coaches for their recommendations. Apologies for any inconvenience!
CWTS, Elsevier, Leiden University (2017). Open data. The researcher perspective. https://www.elsevier.com/__data/assets/pdf_file/0004/281920/Open-data-report.pdf
DCC, RDNL, Univerisity of Edinburgh (2019). Delivering Research Data Management Services [Online course]. https://www.futurelearn.com/courses/delivering-research-data-management-services
Delft University of Technology (n.d.a.) Data Stewardship. https://www.tudelft.nl/en/library/current-topics/research-data-management/r/data-stewardship/
Delft University of Technology (n.d.b.). Open working. An Experiment in Open Working from 4TU.Centre for Research Data & TU Delft Research Data Services. [blog]. https://openworking.wordpress.com/
Delft University of Technology (2017, August). Data Stewardship – addressing disciplinary data management needs. https://openworking.wordpress.com/2017/08/29/data-stewardship-addressing-disciplinary-data-management-needs/
Eerland, A., Brinkman, L. (2019). Open Science Communities the Netherlands (OSCNL). https://osf.io/vz2sy/
European Commission (2018). Turning FAIR into reality. Final report and action plan from the European Commission expert group on FAIR data. EU publications. https://doi.org/10.2777/1524
Heijer, K. den (2019, July 11). A day in the life of a data steward. Library Insights blog. Taylor and Francis [blog]. https://librarianresources.taylorandfrancis.com/a-day-in-the-life-of-a-data-steward/
Higman, R., Teperek, M., Kingsley, D. (2018). Creating a Community of Data Champions. International Journal of Digital Curation. Vol. 12, Iss. 2, 96-106. https://doi.org/10.2218/ijdc.v12i2.562
Houtkoop, B. L., Chambers, C., Macleod, M., Bishop, D. V. M., Nichols, T. E., & Wagenmakers, E.-J. (2018). Data Sharing in Psychology: A Survey on Barriers and Preconditions. Advances in Methods and Practices in Psychological Science, 1(1), 70–85. https://doi.org/10.1177/2515245917751886
Kurapati, S. (2019, April 30). Becoming a data steward. LSE Impact blog. [Blog] https://blogs.lse.ac.uk/impactofsocialsciences/2019/04/30/becoming-a-data-steward/
Lancaster University LIirary (n.d.) Lancaster Data Conversations. https://www.lancaster.ac.uk/library/rdm/data-conversations/
Nationaal Plan Open Science. DANS, De Jonge Akademie, DTL, GO FAIR, KB, KNAW, LCRDM, Netherlands eScience Center, NFU, NWO, PNN, SURF, 4TU.Centre for Research Data, UKB, VH, VSNU, ZonMw. (2017). https://www.openscience.nl/het-nationaal-platform-open-science/nationaal-plan-open-science
Nosek, B (2019). Open Science Grassroots Community Networks [Google Sheet].
https://docs.google.com/spreadsheets/d/1LNF5_bOkRV-RLIF4HYmu-gOemIa4IdfXEer89fM-Vy8/edit#gid=0
OSCU (n.d.). Open Science Community Utrecht https://openscience-utrecht.com/
République française. Ministère de lʼEnseignement supérieur, de la Recherche et de lʼInnovation. (2018). National Plan for Open Science. https://libereurope.eu/wp-content/uploads/2018/07/SO_A4_2018_05-EN_print.pdf
RDA (2019). Researcher Engagement with Data Management: What works. https://www.rd-alliance.org/blogs/researcher-engagement-data-management
RDNL (n.d.). The Dutch Dataprize. https://researchdata.nl/en/services/data-prize/
Savage, J. L., & Cadwallader, L. (2019). Establishing, Developing, and Sustaining a Community of Data Champions. Data Science Journal, 18(1), 23. https://doi.org/10.5334/dsj-2019-023
SPARC Europe (n.d.).European Open Data Champions. https://openscholarchampions.eu/opendata/
Stuart, D., Grace, B., Iain, H., Katie, A., Dan, P., Mithu, L.; et al. (2018): Whitepaper: Practical challenges for researchers in data sharing. figshare. https://doi.org/10.6084/m9.figshare.5975011.v1
Stuurgroep NPOS (2018). Notitie – Erkennen en waarderen van onderzoekers. https://www.openscience.nl/files/openscience/2019-02/notitie-erkennen-en-waarderen-van-onderzoekers.pdf
SURF (2019). Onderzoeksondersteuning op hogescholen uitgelicht. Vijf voorbeelden uit de praktijk. https://www.surf.nl/files/2019-06/20190701-surf-rapport-onderzoeksondersteuning-op-hogescholen-uitgelicht-web.pdf
Teperek, M. et al. (2019). Engaging researchers with research data: The cookbookhttps://docs.google.com/document/d/1XnXJeOocmaz-xU0oTmMLpBXrcFTdHmBDQG8bHMq7_GY/edit#heading=h.ezhiysrwie4h
University of Edinburgh, DCC, RDNL (2019). Delivering Research Data Management Services. https://www.futurelearn.com/courses/delivering-research-data-management-services
Utrecht University (n.d.a.) R-cafes. https://www.uu.nl/en/research/research-data-management/training-workshops/r-cafe
Utrecht University (n.d.b.). Experience data managers. https://www.uu.nl/en/research/research-data-management/tools-services/experienced-data-managers
Utrecht University (2018). Open Science Programme. https://open-science.sites.uu.nl/wp-content/uploads/sites/321/2019/02/Utrecht-University-Open-Science-Programme-ver.-1.0.pdf
Schönbrodt, F., Mellor, D., Bergmann, C., Penfold, N. (2019). Academic job offers that mentioned open science. https://osf.io/7jbnt/
Teperek, M. (2018) On a (cultural) journey towards FAIR data. Presentation given by Marta Teperek on 20 September 2018 at the ePlan workshop: EOSC in Progress. https://doi.org/10.5281/zenodo.1422232
Van den Eynden, V., Knight, G., Vlad, A., Radler, B., Tenopir, C., Leon, D. et al. (2016): Survey of Wellcome researchers and their attitudes to open research. figshare. Paper. https://doi.org/10.6084/m9.figshare.4055448.v1
VU University Library (2018, 26 November). ‘Take research data management seriously and organize discipline specific support’. [News]. https://ub.vu.nl/en/news-agenda/news-archive/2018/okt-dec/take-research-data-management-seriously-and-organize-discipline-specific-support.aspx
Wageningen University and Research (n.d.a.) Start WUR Open Science & Education Programme [news] https://www.wur.nl/en/newsarticle/Start-WUR-Open-Science-and-Education-Programme.htm
Wageningen University and Research (n.d.b.) Open Science Blog. Data champions https://weblog.wur.eu/openscience/?s=data+champions
Wageningen University and Research (2019.) Data stewardship for FAIR data management: how WUR organizes data governance. http://edepot.wur.nl/476871
